Nederlands Dagblad
vrijdag 28 april 2017
Deze bespreking van ‘Kieswijzer levensbeschouwing’ is deel van een groter artikel over vier recent verschenen boeken.
Kieswijzer levensbeschouwing André Droogers. Amsterdam University Press, Amsterdam 2017. 242 blz. € 19,95
+ beknopt
+ overzichtelijk
– bekijkt de mens als religieus consument
door Hendro Munsterman
Vanuit christelijk perspectief bestaan er geen goddelozen
De Amsterdamse emeritushoogleraar culturele antropologie André Droogers beschrijft in zijn Kieswijzer levensbeschouwing een groot aantal mogelijke levensbeschouwelijke opties die de moderne en postmoderne mens voor zich op tafel heeft liggen. ‘Het aanbod is groter en gevarieerder dan ooit’, zegt de achterflap, en ‘steeds meer mensen vullen hun levensbeschouwelijke rugzakje op eigen wijze’.
Droogers beschrijft op een heldere en beknopte manier een groot aantal levensbeschouwelijke ‘keuzes’ waar 21e-eeuwse West-Europeanen voor staan. De vraag is echter of de term ‘keuze’ wel zo geschikt is. Vanuit christelijk perspectief is het christelijk geloof immers niet zozeer ‘keuze’ maar ‘overweldigende genade’. In het allerdiepste van zijn wezen kiest de gelovige niet om gelovig te zijn, maar overkomt het hem of haar.
Religie – ook in haar 21e-eeuwse West-Europese vorm – is geen supermarkt waaruit ik naar behoeven kies, maar mijn geloof is datgene wat mij overkomen is, wat zin en uitzicht biedt op mijn bestaan, en waarin ik bezig ben aan een groeiproces. Voor 21e-eeuwse christenen kan dat groeiproces niet zonder religieuze pluraliteit: ik groei ook aan mijn ontmoeting met moslims, boeddhisten, agnosten.
Bovendien lijkt de term ‘keuze’ bij Droogers de dubbelheid van religie te zeer buiten spel te zetten. Religie is inderdaad – in Engelse sociologische termen – ‘comfort’: het biedt troost, geeft zin, doet leven. Maar religie is ook altijd ‘challenge’: uitdaging, motivatie, een schop onder je morele achterste. Juist omdat geloof – minstens in haar christelijke variant – uiteindelijk niet gekozen is, maar omdat het me overkomen is, blijft dat tweede belangrijke perspectief in beeld. Opdat het geen wellness-religie moge worden.