Gesproken column bij de boekpresentatie van André Droogers Kieswijzer Levensbeschouwing
Julia van Rijn
Amsterdam, Spui25, 6 april 2017
Het festivalseizoen is weer begonnen. In groten getale bezoeken voornamelijk jongeren Pinkpop en Lowlands, hier in Amsterdam Noorderslag, Appelsap, Magneetfestival en vele andere evenementen die draaien om muziek, bier, blowen en samenzijn. Steeds vaker is er ook aandacht voor levensbeschouwing en spiritualiteit. Vanuit de kerk proberen aanwezig te zijn op de Amsterdamse festivals. Een paar van mijn collega’s zijn inzetbaar als festivaldominee. Ik ben er zelf ook wel eens bij. We willen graag jongeren ontmoeten, die niet veel van levensbeschouwelijke instituties willen weten, maar wel bewust in het leven willen staan en zoeken naar betekenis.
Soms leggen we een labyrint uit, soms timmeren we een biechthok, we hebben een kapelletje op wielen, waar mensen een kaarsje kunnen branden. De festivaldominee is er voor een gesprek.
En dan is er de onvolprezen ballenbak. Dat is precies wat u denkt: zo’n bak als bij Ikea, maar dan slechts voor twee personen. Om beurten mogen de jongeren een bal grabbelen, waar een vraag of stelling op staat geschreven:
Wat maakt je gelukkig?
Er is niks na de dood…
God is in jou en mij…
Er is iets dat ons overstijgt…
Heeft het leven zin?
Enz.
Terwijl in Ikea nogal eens wordt omgeroepen dat Anneloes door haar pappa uit de ballenbak wil worden opgehaald, zijn de jongeren uit onze ballenbak niet weg te slaan. Ze raken in gesprek, met z’n tweeën, en soms ook met hun vrienden die er omheen staan en vragen wanneer zij nou eens in de bak mogen. Hilarische, maar ook bloedserieuze gesprekken over hun vragen en zorgen, hoop en verlangen. Hun zoektocht naar wie ze zijn, of zouden willen zijn.
Ik heb André Droogers boek Kieswijzer Levensbeschouwing ervaren als een plezierige ballenbak. Hoewel Binnen-boven-buiten een goede indeling biedt om je eigen levensbeschouwelijke positie systematisch te doordenken, is grabbelen ook goed mogelijk. Sommige stellingen vond ik voor de hand liggend, andere verassend. Het hoofdstuk over gave en opgave vond ik heel boeiend. Pittig ook, en vaker dan bij andere lijstje vond ik mijzelf in het midden terug. De natuur is een mooi geschenk, ja, maar zag ik de beelden van de modderlawine in Colombia, dan zeker ook bedreigend. De mens is een nietig stipje in het heelal, zeker, maar ook groots en uniek… Ik ben een groepsmens, zeker, maar sta ook best vaak apart…
Tijd als gave én opgave zou een hele mooie zijn in festivalsetting. Jongeren komen tijd te kort, en missen rust. Ze lijden aan FOMO: fear of missing out, de angst hét concert, hét evenement van het seizoen te missen, dus kunnen ze niet kiezen. Ze schieten heen en weer tussen tevreden en ontevreden, vrij en besluiteloos. Ze missen orde in hun hoofd, het gevoel dat alles inderdaad klopt. De rust van een beetje stabiele levensbeschouwing. De Kieswijzer lijkt me voor onze festivaldominees dan ook inspirerend en zeer bruikbaar in de gesprekken.
Als ik de kieswijzer invul, komt er het volgende beeld uit: ik heb een vrijzinnig religieuze levenshouding, denk inclusief en ben gericht op de buitenwereld, meer denker dan doener. Wel institutioneler dan je op basis van dit rijtje zou verwachten. Ik houd van de kerk, mijn geloof gedijt in de gelovige gemeenschap rond woord en water, brood en wijn. Ik dien een kerk waarin orthodox-exclusieve gelovigen en vrijzinnig- inclusief gelovigen vreedzaam verenigd zijn. En alle varianten die daar tussen zitten. De PKA vormt een bonte stoet van hele en halve gelovigen, vromen en vrijen, mensen die wel van Jezus houden, maar kruis en opstanding hebben verruild voor reïncarnatie. Ik vind het vaak een rommeltje in het levensbeschouwelijke rugzakje, gevuld met Christendom light en een scheutje zen en karma. Maar, zoals André in zijn boek aangeeft, levensbeschouwingen zijn niet statisch en al die variatie levert mooie gesprekken op.
Tot slot, ik vind de Kieswijzer Levensbeschouwing een hoogst actueel boek. Kijk ik naar Amsterdam met zijn stijgende huizenprijzen, dan duurt het niet lang meer voor binnen de ring alleen nog OSM te vinden zijn: wit, hoog opgeleid, liberaal. Tegelijkertijd kent de stad 180 nationaliteiten. In de Javastraat bij mij om de hoek is de meest gesproken taal geen Nederlands. Al die verschillende mensen hebben zich tot elkaar en tot elkaars geuren en kleuren te verhouden. Dat dat ingewikkeld is, behoeft geen betoog. Hoe helpt onze levensbeschouwing? Trekken we ons terug achter de dijken of treden we onze samenleving met vertrouwen tegemoet? André’s boek verdient een groot publiek, omdat ons vriendelijk doch dringend uit onze bubble jaagt, ons helpt te kijken naar onze eigen plaats en ons aanmoedigt daarover in gesprek te gaan met anderen. Waarvoor dank!
Ik blijf nog even grabbelen. Julia hoeft nog lang niet te worden opgehaald uit de ballenbak van de Kieswijzer Levensbeschouwing.